Ако сакаш да избегнеш да плаќаш за легален оперативен систем најдобрата опција е да користиш слободен софтвер. Помина времето кога во Македонија на големо се користеше пиратски софтвер – денес кога купуваш нов компјутер мора да доплатиш и за оперативен систем.
Според она што го видов на сајтовите на компаниите што продаваат компјутери во Македонија, Windows чини некаде од 100 евра нагоре. Наместо да трошиш за операвен систем, јас ти препорачувам овие 100 евра да ги вложиш во посилен процесор, повеќе меморија, посилна графичка картичка и слично. Овој пост е посветен на користењето слободен софтвер како бесплатна алтернатива на комерцијалните оперативни системи.
Кога купуваш компјутер невозможно е да го користиш без оперативен систем. Дури и да си компјутерски гик, црниот екран нема да ти заврши ниедна од работите за кои си го купил. Многумина купуваат компјутер дури и без да размислат дека може да заштедат стотина евра ако избегнат да го купат Windows оперативниот систем, кој во Македонија доаѓа како некаков стандард. Луѓето обично не можат да замислат компјутер со некој друг оперативен систем. Секако, има и Apple корисници. Но, за среќа постои и една група ентузијасти кои работат на промоција на Линукс.
Додека работев во маркетинг агенција единственото нешто што ме спречуваше потполно да се префрлам на Линукс беше фактот што лаптопот го користев за службени работи, па не сакајќи да ги комплицирам работите околу компатибилноста моето користење на Линукс остануваше само на домашниот десктоп компјутер. Како и да е, со малку дополнителен труд и искуство мислам дека е возможно да се работи со Линукс без никаков проблем дури и во средина каде што сите други корисници имаат Windows или Apple. Линукс системите во ништо не заостануваат зад другите комерцијални брендови, дури за некои работи се и подобри и постабилни.
Јас Линукс не користев само поради тоа што е бесплатен, туку и поради идеолошки причини – целата идеја зад проектот слободен софтвер се состои во колку што може послободното споделување на интелектуалните добра како основа на напредокот на цело општество.
Пред да ги објаснам предностите на користењето Линукс, само сакам да те информирам дека јас не сум стручњак, туку само корисник кој се информирал за своите потреби. Сепак, те уверувам, доколку се консултираш со професионалец, тој сигурно ќе ти ги потврди работите што овде ти ги кажувам.
Еве во неколку точки за тоа кои се предностите од користењето на слободен софтвер (Линукс) како алтернатива на комерцијалните Windows и Mac OS.
1. Бесплатен оперативен систем – Прво, едно кусо и многу поедноставено инфо за оние кои не се толку упатени, оперативен систем е компјутерска програма која посредува помеѓу електронската направа и корисникот. Во неа ги инсталираш сите програми и апликации кои ги користиш. Најпознати оперативни системи се Windows, Mac OS и Unix (Линукс), а ако имаш смартфон многу е веројатно тој да работи на оперативниот систем Android, кој исто така се заснован на Линукс. Оперативниот систем го дефинира изгледот и користењето на направите или компјутерот.
Еден од најбогатите луѓе во светот во моментов е Бил Гејтс, човекот кој го создаде Windows. Неговото богатство доаѓа од продажбата на неговиот оперативен систем инсталиран на милиони компјутери низ целиот свет. И неговиот најголем конкурент Apple создаден од Стив Џобс и Стив Возниак, заработи огромни суми со продажба на нивните компјутери со Mac оперативниот систем. Од трите најдобри оперативни системи кои постојат во моментов, единствено Линукс можеш да го користиш бесплатно.
За многумина користењето на компјутер е поврзано со навиката да користат компјутер со Windows, затоа што во овој оперативен систем тие полесно се снаоѓаат. Така е зашто тоа е првиот систем со кој се сретнале и каде што ги створиле своите навики. Најчеста причина зошто не би го смениле оперативниот систем е поради стравот дека во нова средина нема да се снајдат. Тоа е многу погрешно. Доколку си дадеш време за да се навикнеш на новата средина, Линуксот може да биде дури и полесен за користење од Windows. Многу од дистрибуциите намерно имаат дизајн сличен со Windows за да им помогнат на корисниците полесно да се адаптираат. Сето ова го кажувам од лично искуство.
Но, како да инсталираш Линукс? Еве еден кусо упатство во неколку чекори:
a) Одбери дистрибуција – Бидејќи е слободен, различни групи создале различни верзии на Линукс (дистрибуции) секоја со свои специфики и која е погодна за различни потреби. Според мене најдобра е Linux Mint, затоа што е најцелосна и бара најмалку учење за просечен корисник. Исто така е и една од најубавите кои постојат. Покрај веќе споменатиот Linux Mint, многу популарни се и Ubuntu и Debian. За да си одбереш дистрибуција јас ти препорачувам да го посетиш сајтот Distro Watch каде што од десно има рангирање на најкористените дистрибуции. Тоа ќе ти помогне да си одбереш релевантна дистрибуција.
б) Даунлодирај го оперативниот систем – Постојат и можности да го снимиш оперативниот систем и на USB мемориски стик, но според мене најдобро ако инсталацијата ја направиш од DVD. Пред да го инсталираш оперативниот систем можеш да направиш една проба, доколку ја употребиш опцијата наречена Live CD. Пробата значи дека ќе можеш да го користиш компјутерот во новиот оперативен систем дури и без да го инсталираш.
в) Следи ги инструкциите – Во овој пост немам многу простор да ти дадам повеќе детали за чекорите и спецификите при инсталирање на одделни дистрибуции (за тоа веројатно ќе треба наскоро да напишам нов пост). Затоа најдобро пред да инсталираш прочитај ги внимателно упатствата на сајтот. Доколку ти е потребна помош, може да се обратиш до заедницата на поддржувачи кои радо ќе ти помогнат. Можеш да ги најдеш во форумите на сајтот од каде што си го даунлодирал оперативниот систем.
2. Сите нови верзии се бесплатни – Плаќањето за оперативен систем не е еднократно. Windows на определени интервали објавува нови верзии на нивните оперативни системи. Тоа значи дека одвреме навреме мора да трошиш дополнителни пари за да инсталираш нова верзија на оперативниот систем. Секако дека и стариот, посебно ако е стабилен и успешен, може да ти служи долго без да мора да инсталираш нова верзија. Доколку останеш на стариот оперативен систем многу од новите верии на програмите кои ги инсталираш нема да бидат компатибилни со твојот компјутер и нема да може да ги користиш.
И Линукс дистрибуциите на повремени интервали објавуваат нови верзии на нивниот софтвер, но разликата е што за нив не мора да плаќаш ништо. Нивниот оперативен систем е потполно бесплатен. Ова, секако не важи, доколку организацијата што го изработува оперативниот систем реши да почне да бара пари за него. Можеби се лажам, но колку што ми е мене познато тоа досега не се случило.
3. Сите програми се бесплатни – Сите програми што ги користиш во Линукс се бесплатни. Во подобрите дистрибуции како што е Linux Mint, кога го инсталираш оперативниот систем по автоматизам ги инсталираш и основните програми. Секоја од најпотребните програми на кои си работел во Windows има своја алтернатива и во Linux. Програмерите се погрижиле дури и дизајнот да биде сличен за луѓето да може полесно да се снајдат.
Доколку сакаш да ги користиш оригиналните програми, ни тоа не е тешко. Некои од програмите за Windows имаат и Линукс верзија, но дури и кога немаат постои опција да користиш специјална програма која се нарекува Wine и која ти овозможува да користиш Windows програми во Линукс. Од лично искуство, ова не успева секогаш, па затоа ти препорачувам да ги користиш оригиналните Линукс програми кои понекогаш се и подобри.
Единствениот хендикеп, како што веќе споменав, ќе го имаш доколку компјутерот го користиш за игри – манијацита за видео игри на својот компјутер ќе мора да се држат до Windows.
Кога јас почнав да го користам Linux Mint, бев исплашен дека нема да може да обработувам фотографии, што порано го правев во Photoshop. Линукс алтернативата GIMP ми се чинеше многу комплицирана и со недоволно опции. Но, со време почнав да ја користам повеќе и денес може да кажам дека сè што гледаш на блогов е дизајнирано на мојот компјутер во програмата GIMP, која во Линукс ја добиваш потполно бесплатно.
4. Нема вируси – Кога користиш Линукс невозможно е твојот систем да се зарази со вируси како што е тоа случај со Windows. Секако дека кога си онлајн секогаш постои опасност некој да го пробие твојот ситем, но според она што јас го знам, Линукс е многу побезбеден оперативен систем од оние што обично ги користиме.
Поради сето тоа, искустото со Линукс е многу побезгрижно. Исто така и многу поевтино, затоа што некои трошат пари и на купување антивирус програми.
5. Драјвери и постари компјутери – За крај уште две предности на Линукс: 1) Кога инсталираш Линукс, нема потреба оперативниот систем ги препознава сите твои уреди кои се приклучени на компјутерот, како што се тоа разни печатачи и други уреди. Нема потреба да бараш и инсталираш драјвери како што беше тоа во минатото. 2) Друга предност на Линукс е што постојат дистрибуции кои се наменети за постари компјутери, оние со помали ресурси, послаба меморија и послаб процесор. Користејќи минимални ресурси овие оперативни системи се обидуваат да извлечат максимум од компјутерот што го поседуваш.
Намерата на овој пост е да им користи на што повеќе луѓе. Јас мојот дел, кој се состоеше да го напишам текстов, го завршив. Заврши го твојот и помогни ми со тоа што ќе го споделиш на својот профил на Фејсбук или Твитер, како и во приватна порака или по и-мејл или повикај ги и твоите пријатели да го споделат.
Speak Your Mind