Празниците ќе поминат и ќе треба повторно да се соочиш со реалноста и со – истенчениот новчаник. Во овој пост ќе се обидам да ти дадам шест идеи како да си го премостиш кризниот период после празничното потрошувачко лудило.

Искрено, јас не сум некој примерен член на ова потрошувачко општество во кое живееме. Сакам да кажам дека многу ретко се случува да ме понесе претпразничното расположение за да потрошам повеќе отколку што можам или отколку што сум планирал. Јас сум од оние потрошувачи што не им се баш најомилени на сопствениците на продавниците. Ова сепак не значи дека не трошам и дека не ми се случува да излезам од планираните трошоци – но за мене тоа нема врска со празниците.

Многумина, сепак, после празниците се жалат дека премногу потрошиле и се прашуваат како ќе издржат до следната плата. Не велам дека е ова сè што можеш да сториш, но многу од работите што ги споменав во постов можеби ќе те инспирираат да го најдеш својот начин да си ја подобриш состојбата.

Размислувањата се во три главни насоки: прво, во текот на месецов да потрошиш што помалку; второ, колку што можеш од трошоците да ги префрлиш за следниот месец; и трето, да заработиш дополнително.

1. Посвети се на планирање и рефлексија – Независно од финансиите, празниците се често период кога излегуваме од секојдневната рутина и кога размислуваме за „големи“ работи: за животот, за луѓето, за светот… Искористи го тоа расположение да си посветиш време за размислување за сопствените цели и за насоките во кои се движиш. Тоа размислување најдобро се прави дома – а кога не излегуваш обично и најмногу заштедуваш. Одреди го послепразничниот период за свој период за рефлексија, за анализа и планирање – наместо излегување помини неколку вечери сам/а дома, прочитај добра книга или изгледај Јутјуб видео што ќе те инспирира. Не само што е добро за твојот дух, тоа е благопријатно и за твојот новчаник.

2. Искористи ја храната што останала – За празниците луѓето обично купуваат повеќе храна отколку што им е потребно – она што е одвишно не мора да заврши во канта за ѓубре. Пребарај го интернет – со голем дел од месото, салатите, ордеверите, јајцата, можеш да направиш одлични јадења. Води сметка храната да не е расипана и да ја чуваш во фрижидер. Мои омилени таканаречени рециклирани рецепти се разни салати со свеж зеленчук (овде одлично ќе ти дојдат јајцата, месото и разните ордевери, а како дресинг и разни руски салати или паштети). Многу од храната може да ја употребиш и како основа за зачинети сосови за паста. Експериментирај.
Она што е одвишно и не можеш да го искористиш сега, а е сè уште добро за јадење, може да се стави во замрзнувач и да го искористиш кога ќе се изеде другото.

3. Фати ги попустите – За време на празниците трговците гледаат нивните дуќани да се добро снабдени и набавуваат поголеми количини стоки. Често многу од тоа останува непродадено, па (особено по Нова година) многу продавници имаат попусти. Дури и кога нема попуст генерално на сите стоки, во многу продавници и супермаркети ќе може да најдеш попуст барем на дел од производите. Искористи го тоа и набави си го поевтино сето она што ти треба, за да му помогнеш на истенчениот постпразничен буџет.

4. Одложи ги сметките – Прегледај кои од сметките за овој месец не мора да ги платиш веднаш. Тоа значи дека наредниот месец ќе имаш двојно поголеми трошоци за сметки, но на тој начин ќе добиеш еден месец за да ги покриеш трошоците што си ги направил/а во претпразничното потршувачко лудило. Секако дека е мудро да се биде педантен во исплаќањето на обврските, но сепак, некои финансиски советници велат дека паметните луѓе не брзаат да платат за она што не мораат да платат веднаш – посебно ако тоа одложување на исплаќањето нема никакви последици (камати и слично).

5. Употреби ја заштедата – Иако не е баш најпаметно да чепкаш во заштедата, тоа може да биде неизбежниот начин да се извлечеш од немањето пари по празничните трошоци. Притоа секогаш води сметка да знаеш колку од заштедата си потрошил/а и направи сè што можеш наредниот месец тоа да го надоместиш.

6. Заработи дополнително – Можеби екстра тезга ќе ти помогне да покриеш некои од трошоците што си ги направил/а за време на празниците. Разгледај ги можностите за дополнителна работа, па ако е потребно понуди и некој попуст за својата работа, посебно ако си во итна потреба од пари. Искрено, ова е можеби најпаметниот начин да се закрепнат финансиите, но сите знаеме дека, зависно од струката, после празниците често и нема баш многу работа.

Идејата на Еден денар е со мали совети и идеи да им помогне на што повеќе луѓе. Помогни ми во таа намера со тоа што овој пост ќе го споделиш со своите пријатели преку и-мејл, месинџер или преку Фејсбук, Твитер и другите социјални мрежи. Претплати се на мојата мејлинг листа за да ги добиваш и другите корисни содржини преку е-мејл.

Кога имаш пријател коj ти должи пари тоа може да биде навистина непријатно искуство кое предизвикува многу фрустрации. Веројатно си во многу комплицирана ситуација, а како ќе постапуваш зависи од многу фактори. Постои една поговорка, за која не знам дали е фолклор или модерен мим, која вели

ако сакаш да изгубиш пријател, позајми му пари

Да се разбереме, јас не заговарам овде да не им позајмуваш на пријателите. Нема ништо поблагородно отколку несебично да му помогнеш на некој што е во неволја и доколку некој има потреба сметам дека треба да се помага во рамките на можностите.

Ќе се обидам во овој пост да дефинирам неколку идеи кои ќе ти помогант да не ги губиш пријателите поради пари. Тие се однесуваат на начините на кои може да си ги добиеш назад своите пари.

Решението на овој проблем може да биде многу комплицирано и најчесто пред да преземеш што и да е, треба да расчистиш неколку работи најпрвин самиот со себе.

Прво, за тоа како ќе се поставиш во таква ситуација веројатно најголемо влијание има прашањето колку сте блиски со оној што ти должи пари, а секако и колку ти е важно да го зачуваш пријателството? Одговорите на овие прашања ќе ти помогнат во одлуките дали и колку би требало да инсистираш на враќање на долгот? Не заборавај, пријателстото е поважно од парите, пријатели со пари не можеш да купиш.

Второ нешто што ќе влијае на тоа како ќе го решиш овој проблем е тоа колку пари ти должат. Малку е парадоксално, но обично, колку што е помала сумата, толку е понепријатна ситуацијата.

1) Една категорија е кога станува за занемарливи износи, какви што се плаќањето пијачка или ручек, сума која, колку и да е безначајна, со време може да се натрупа и да стане значителна.

2) Малку посериозно е кога на пријатели им позајмуваш поголеми износи кои се отприлика 50 отсто од присечна плата. Тоа може да се позајмици за плаќање сметки кои твојот пријател мора да ги плати итно, а во моментот нема пари.

3) Овде спаѓаат сериозни суми на пари кои многукратно го надминуваат износот на една плата. Тоа се разни позајмици за купување стан или автомобил или некоја инвестиција.

Третиот фактор што ќе влијае на решението веројатно ќе зависи од тоа колку ти се потребни парите што ти ги должат и колку должникот е во состојба да ги врати.

На барање на читателите на Еден денар направив мало истражување и во продолжение ќе ти предложам неколку идеи за тоа како би можел да си ги вратиш парите што ти ги должат.

1. „На ти го – дај ми го“ – Овој пристап е најпогоден доколку имаш пријател кој често намерно или случајно заборава дека ти си ги платил пијачките или ручекот. Станува збор за првата категорија, односно, износи кои се многу мали. Меѓутоа колку и да се мали со време овие мали честења може да станат значителна сума. Доколку се чувствуваш изиграно, пред да се договориш со пријателот би било убаво да му нагласиш дека овојпат ручекот е на негова сметка, затоа што претходниот пат бил на твоја. На тој начин, наместо да го доведеш и него и себеси во непријатна ситуација на дирктно соочување, однапред ќе му дадеш до знаење дека очекуваш она што ти го должи да ти биде вратено.

2. „Присилна“ сметка – Додека го правев истражувањето налетав на една идеја која според мене е малку поагресивна и може дури и да го оштети пријателството, меѓутоа може да функционира. Имено доколку некој ти должи извесна сума пари може да го поканиш на ручек и „случајно“ да порачаш нешто што чини потполно исто како и сумата што ти ја должи. Потоа исто така „случајно“ ќе излезе дека си го заборавил новчаникот дома, така што тој ќе мора да ја плати сметката. Секако, ако и тој не го „заборавил“ неговиот.

Друга варијација на „присилна“ наплата е ако истата сума на пари ја позајмиш од некој кој веќе му должи пари на твојот пријател. На пример, ако тој има потстанар кој плаќа месечна кирија од 9.000 денари. Ти ќе ги позајмиш тие 1.000 денари од потстанарот, и ќе му кажеш на пријателот дека си позајмил и дека наредниот месец киријата што тој ќе ја плати ќе биде 8.000 денари. Секако овие решенија може да функционираат само во одредени услови, на пример, ако знаеш дека пријателот нема да се налути и дека чувствува одговорност кон тебе.

Оваа идеја би можела да функционира за сите три категории долгови, но, според мене, најдобра е за првите две.

3. Пријателска медијација – Доколку имате заеднички пријател кој го почитувате и обајцата, тој би можел да е одличен медијатор. Поразговарај со потенцијалниот медијатор отворено и кажи му дека тие пари ти требаат. Потоа закажи заедничка средба на која тројцата ќе можете невознемирувано да поразговарате. Бидејќи овој метод е најпогоден за ситуации во кои по ниедна цена не сакаш да го изгубиш пријателот што ти должи, гледај притисокот за враќање на парите колку што може помалку да доаѓа од тебе, туку тоа да оди преку медијаторот.

Овој метод може уште подобро да функционира во ситуации кога медијаторот е многу близок со должникот, а во исто време сериозно ја сфаќа твојата ситуација. Овој метод е исто така функционален во сите три категории, но најдобар е за последните две, оние каде што станува збор за повеќе пари.

4. Враќање на рати – Ако знаеш дека оној што ти должи нема доволно пари да ти го врати целиот долг наеднаш, можеби можеш да побараш да ти даде одредена сума одвреме навреме. На пример, во лето може да го замолиш да ти даде макар дел за да може да уплатиш за одмор. На тој начин, малку по малку може да си ја вратиш целата сума без да изгубиш нешто од пријателството. Како додаток, понекогаш може да му ветиш дека ќе симнеш дел од долгот за некаква услуга.

Негативност во овој пристап е што ќе треба постојано да се јавуваш со секакви изговори, што знае да биде прилично напорно и за двајцата. И оваа идеја, како и претходната, е погодна за позначителни суми.

5. Институционална интервеција – Доколку станува збор за посериозна сума и доколку си ги исцрпил сите пријателски можности, за жал, целата работа ќе мора да ја пренесеш на малку повисоко ниво. Меѓутоа биди свесен дека и овде на располагање ти стојат повеќе мерки во зависност од тоа во какви односи сакаш да останеш со должникот. Можеби добра идеја е пред да почнеш со судска процедура, да го замолиш твојот адвокат да му прати официјално писмо во кое го предупредува дека доколку не си ја сфати обврската сериозно наскоро ќе добие тужба. Исто така, треба да ја разгледаш и можноста за институционална медијација, која понекогаш и самиот суд ја предлага како задолжителна.

Овде не ги постирав случаите кога пари ти должи институција или голема компанија. Враќањето пари од такви места, посебно ако се високо бирократизирани како во Македонија, е цела наука и за неа ќе треба посебен пост.

Ако ти се допадна овој пост, ќе ти бидам благодарен да го споделиш со некој кому навистина може да му помогне. Тоа може да го направиш преку и-мејл или месинџер, но и преку својот профил на социјалните мрежи (Фејсбук, Твитер и слично) каде што може да го видат повеќе луѓе.

Доколку ти се допаѓаат содржините на мојот блог, претплати се за да ги добиваш преку и-мејл.

Ако го читаш ова многу е веројатно и ти да должиш пари, па пред да заспиеш си се прашуваш како се чувствуваат луѓето што немаат финансиски проблеми, оние среќните што никому не должат. Дури и да немаш таков проблем, добро е да го знаеш ова затоа што да бидеш должник е многу повеќе психичка отколку финансиска состојба. Додека заглавуваш често и не си свесен што се случува.

Советот што овде ќе го објаснам не е некое откровение, ама, за жал, на многу луѓе нема кој да им го даде. Тој најмногу се однесува на начинот на кој луѓето размислуваат за состојбата во која се наоѓаат. Тие забораваат дека секое решение почнува како идеја.

Кога луѓето должат пари многу често се парализирани, малку од страв, малку од недостаток на самодоверба, малку од фрустрација. Наместо да сторат нешто, тие најчесто не преземаат ништо. Поради стравот или срамот да се соочат со оние на кои им должат, тие ги избегнуваат средбите со поверителите. Со тоа, нивната емотивна состојба станува уште полоша. Тие губат самодоверба, почнуваат да се самообвинуваат, се чувствуваат безвредни и бескорисни, а многу често ги јаде и чувството на вина кон себеси и кон другите.

Во овој пост ќе формулирам еден совет кој, ако правилно го примениш, може да ти ја смени ситуацијат од корен, да ти ја врати самодовербата – и што е најважно – надежта дека е можно да излезеш од ќорсокакот на долговите.Continue Reading